Metoda ośrodków pracy
Poznanie świata zewnętrznego za pomocą tej metody opiera się na stwarzaniu odpowiednich warunków do właściwej percepcji bodźców, do sprawnej przeróbki tych bodźców oraz do zastosowania w praktyce przyswojonych wiadomości.
W metodzie tej należy:
- obserwować, badać, porównywać, wyciągać wnioski, wyodrębniać cechy istotne na plan pierwszy;
- zebrać wszelkie dostępne materiały o nich różnymi drogami i w różnej postaci;
- skonkretyzować zebrane wiadomości i przeżycia związane z tym poznaniem.
W metodzie ośrodków pracy treści nauczania czerpiemy ze środowiska społeczno-przyrodniczego obejmującego następujące działy tematyczne:
- pory roku i związane z nimi zamiany w przyrodzie oraz zajęcia przyrodnicze,
- w szkole i w klasie, otoczenie szkoły, droga do szkoły,
- rodzinny dom dziecka, życie w rodzinie, mieszkanie,
- rodzinna miejscowość i okolice, urzędy, zajęcia ludzi, zabytki itd.,
- tematyka okolicznościowa związana ze świętami i innymi aktualnymi wydarzeniami.
Treści poznawcze narastają w każdym kolejnym roku nauki. Te same tematy realizowane są coraz szerzej, w innym kontekście, a zagadnienia dostosowywane są do coraz wyższego poziomu rozwoju ucznia.
Elementy Metody Bon Depart – Dobrego Startu
Celem metody jest jednoczesne usprawnianie czynności analizatorów słuchowego, wzrokowego i kinestetyczno-ruchowego, a także kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. W jej założeniach leży koordynowanie czynności słuchowo- wzrokowo-ruchowych, integrowanie i harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych.
W metodzie wzrokowo-słuchowo-motorycznej rolę odgrywają trzy elementy:
- element wzrokowy (wzory graficzne),
- słuchowy (piosenka),
- motoryczny – wykonywanie ruchów zharmonizowanych z rytmem piosenki i jednocześnie ilustrujących figury zawarte we wzorach graficznych.
Podstawę ćwiczeń stanowi tu zestaw wzorów graficznych uszeregowanych wg zasady stopniowania trudności i wymagających coraz większej precyzji ruchów podczas odtwarzania.
Metoda Dobrego Startu służy nauce pisania i czytania, stąd w metodzie tej w trakcie ćwiczeń zwraca się uwagę na poprawne ułożenie ręki dziecka, na rytm i tempo śpiewanych piosenek oraz poprawność artykulacji. Służy ona również koordynacji wzrokowo-przestrzennej, rozwija pamięć słuchowo-wzrokową.
Zajęcia Metodą Dobrego Startu opierają się na piosenkach i wzorach i szlaczkach graficznych, a w następnym etapie wzorach liter pisanych. Piosenka jest podstawą każdego zajęcia dostosowaną do aktualnie przerabianego tematu.
Zajęcia przeprowadza się w formie zabaw i w atmosferze pełnej akceptacji, która jest okazją do odreagowania napięć.
Elementy Metody G. Domana
W metodzie tej wychodzi się z założenia, iż na drodze rozwoju zdrowego dziecka pojawia się sześć najważniejszych obszarów służących do pełnego funkcjonowania istoty ludzkiej. Są nimi: wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa oraz sprawność rąk.
W metodzie Domana przyjmuje się wczesne usprawnianie dzieci. Ma ono doprowadzić do tego, by nieuszkodzona część mózgu, przyjęła zadania jego uszkodzonej części. Na pierwszy plan wysuwa się tu koncepcję inteligencji. Zaznacza się przy tym, że mózg rośnie i wtedy doskonale się rozwija, gdy poza jego indywidualnymi możliwościami maksymalnie zapewnia mu się ze strony otoczenia wszystkie możliwości dla rozwoju ruchu, mowy, zdolności manualnych.
Usprawnianie metodą Domana to bodźcowanie mózgu odpowiednimi sygnałami. Dzięki np. polisensorycznej stymulacji następuje rozwój poszczególnych zmysłów: dotyku, smaku, słuchu i wzroku.
Elementy Metody W. Sherborne „Ruchu Rozwijającego”
Metoda W. Sherborne zalecana jest dzieciom o zaburzonym schemacie ciała. Jej celem jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna i społeczna, oparta o ruch jako czynnik wspomagania.
Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomość własnego ciała i usprawnianie ruchowe, świadomość przestrzeni i działania w niej oraz dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi kontaktu.
W proponowanych ćwiczeniach dochodzi do integracji własnego ciała i jego poznania. Ćwiczenia w prosty sposób przekazują dziecku wiedzę o budowie jego ciała, a uczenie odbywa się w bezpośrednim doświadczeniu. Obserwuje się zachowania dziecka i podążania jego śladem, a nie trzymania się ściśle proponowanego schematu.
Ćwiczenia dają poczucie bezpieczeństwa oraz zaufania do siebie i do innych. Wykonywane w grupie, budują więzi grupowe i interpersonalne. Zajęcia metodą W. Sherborne stanowią element doskonałej zabawy. Mają właściwości relaksu. Dostarczają psychicznych i fizycznych doznań, które pobudzają świadomość ciała, kontrolę nad nim, wywołując dobre samopoczucie. Dając chwile odprężenia, są czynnikiem w rozładowaniu napięć i tym samym obniżają spastyczność
Metoda P. Denisona – kinezjologia edukacyjna
Jest to zespół prostych ćwiczeń ruchowych stosowanych w celu zwiększenia umiejętności wszelkiego rodzaju uczenia się całym mózgiem, umożliwiającym dzieciom rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zblokowanych w ciele.
Ćwiczenia stymulują pracę obu półkul mózgu, wpływają na współpracę między płatami potylicznymi i czołowym mózgu, odpowiedzialnymi odpowiednio za odbiór informacji i ich ekspresję oraz ćwiczenia te stabilizują emocje.
Treść oddziaływań wychowawczo-dydaktycznych dostosowana jest do potrzeb i możliwości indywidualnych konkretnego dziecka. Celem zajęć jest przezwyciężenie trudności i kompensowanie braków (rozłożenie czynności złożonej na najprostsze elementy, wielokrotne powtarzanie przyswojonych wiadomości i umiejętności, usprawnienie manualne i polisensoryczne).
Metoda Christophera Knilla
Są to Programy aktywności – Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja, w których rozwija się z dzieckiem kontakt społeczny poprzez ruch i zabawę. Programy pomagają dziecku poznawać własne ciało, pobudzają dzieci do aktywności i działania, porządkują zachowanie dzieci.
Zaletą programów jest zabawowa forma muzyczno-ruchowa. Muzyka jako element stymulujący i podwyższający uwagę w tych programach odgrywa dużą rolę. Dzięki słuchaniu specjalnego tonu sygnatury muzycznej na początku i na końcu zajęć dziecko uczy się rozpoznawać sytuację, a to przygotowuje je do określonej aktywności. Podstawą jest to, że dziecku jest dane inne niż do tej pory zaplanowane i systematyczne, doświadczenie ruchów takich jak: naciskanie przedmiotów, obracanie ich, pocieranie ich, przekładanie różnych rzeczy z ręki do ręki itp. Każdemu etapowi przyporządkowana jest inna bardziej wyraźna melodia. Po pewnym czasie dziecko będzie łączyć bodźce słuchowe ze schematem i rodzajem wykonywanej czynności.
Dziecko musi być świadome wykorzystywania swoich rąk, nóg, ust, ramion, stóp i całego swojego ciała podczas używania ich w tak prostych czynnościach, jak jedzenie i ubieranie oraz podczas zabaw i w komunikacji z innymi. Dziecku pomaga to, że terapeuta używa głosu, śpiewa lub mówi wyraźnie i melodyjnie, akompaniuje każdej aktywności. Każdy ruch dziecka jest wspierany przez specjalny akompaniament muzyczny.
Metoda zabawowa
Metoda zabawowa przeznaczona jest dla uczniów niepełnosprawnych umysłowo w różnym wieku. Polega ona na ćwiczeniach ruchowych, tańcach przy muzyce oraz zabawach dydaktycznych. Dzięki tej terapii uczeń odreagowuje napięcia emocjonalne, ma możliwość przeżywania sukcesów, a tym samym wzmacnia poczucie własnej wartości, uczy się nawiązywać kontakty, współdziałać z innymi uczestnikami zabawy.
Głównymi celami są: usprawnianie funkcji psychomotorycznych (wrażliwości na bodźce, zdolności do wyobrażeń, spostrzegania, kojarzenia, motywacji), aktywizowanie całego organizmu dziecka poprzez angażowanie poszczególnych analizatorów (ruchowego, słuchowego, wzrokowego, dotykowego) oraz uspołecznianie dzieci.
Elementy muzykoterapii
Muzykoterapię wykorzystujemy jako uzupełnienie i pogłębienie różnorodnych działań muzycznych z wykorzystaniem instrumentów i niekonwencjonalnych źródeł dźwięku. Są to zabawy i ćwiczenia rytmizujące, aktywizujące i relaksacyjne. Muzyka relaksacyjna ułatwi wykonywanie miękkiego ruchu, oddechu, zachęci do odpoczynku, uspokoi i odpręży. Muzyka aktywizująca zmobilizuje do ruchu, tańca, przyczyni się do zintegrowania, skoordynowania i zrytmizowania ruchów oraz pozwoli odreagować napięcie.
Muzykoterapia C. Orffa
Terapia wielozmysłowa. Środki muzyczne, takie jak: fonetyczno-rytmiczna mowa, swobodny i uporządkowany rytm, ruch, melodia mowy i śpiewu oraz ręczne instrumenty są tak wykorzystywane, aby odpowiadały wszystkim zmysłom.
Dzięki tym wielosensorycznym impulsom możliwe jest także stwierdzenie, gdzie ważny organ zmysłowy „wypada” lub jest uszkodzony. W spontaniczno-kreatywnej współpracy dziecko może i powinno swobodnie formułować swój sposób wyrażania się i wykorzystywać to w relacjach społecznych.
Alternatywne metody komunikacji
Głównym założeniem metody komunikacji alternatywnej jest stworzenie warunków osobom z poważnym upośledzeniem zdolności komunikowania się do nabywania wiedzy o najbliższym otoczeniu oraz porozumiewania się z nauczycielami i rówieśnikami. Na zajęcia uczęszczają uczniowie, u których długotrwałe stosowanie tradycyjnych metod logoterapii nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Celem zajęć jest wyposażenie dziecka w narzędzie komunikacji, służące do zrealizowania potrzeby kontaktów międzyludzkich, nawiązywania więzi oraz ich podtrzymywania, eliminowanie u uczniów frustracji wynikających z niemożności werbalnego porozumiewania się.
Sala Doświadczenia Świata
Zasadniczym celem stosowania Sali Doświadczania Świata w procesie rewalidacji osób niepełnosprawnych umysłowo jest pobudzanie zmysłów, oddziaływanie na nie przy pomocy odpowiednio dobranych bodźców. A poprzez to wyzwolenie aktywności własnej osoby poddanej tej terapii oraz ułatwienie kontaktu z opiekunem.
To pobudzanie dotyczy wybranego zmysłu. Oddziałuje się nań, podając osobie niepełnosprawnej ściśle uporządkowane proste bodźce np. dźwięki i barwne plamy w specjalnie do tego celu przygotowanej sali. Jednak osobie poddanej terapii pozostawia się swobodę do wyboru tych bodźców, jak i czasu koncentrowania się na nich. Bodźce te są dobrane w taki sposób, by nie tylko stymulowały ludzkie zmysły, ale i umożliwiały miły odpoczynek połączony z biernym ich odbiorem. Tworzy się tym samym środowisko łatwiejsze do zrozumienia dla osoby upośledzonej umysłowo. Daje się jej możliwość odprężenia oraz stwarza poczucie bezpieczeństwa. Ogranicza się zatem częstotliwość występowania różnego typu nieakceptowanych społecznie reakcji. Reakcje te mogą być skutkiem przebywania w „normalnym” świecie, pełnym chaosu i niezrozumiałych, niemożliwych do odczytania przez osobę upośledzoną umysłowo informacji.
